Πιερ Μπουρντιέ (1930-2002). In memoriam

Στα τέλη του πρώτου μήνα τούτης της χρονιάς έφυγε από τη ζωή ένας από τους σημαντικότερους στοχαστές του αιώνα που πέρασε: ο Πιερ Μπουρντιέ. Ένα πνεύμα βαθύτατα καθολικό, αν και πάντα αποποιούμενος τη συμβολική εξουσία που προσπορίζει ο αλαζονικός αριστοκρατισμός του οικουμενικού λόγου και προκρίνοντας τη λεπτομερή, αποδεικτική, επιστημονική προσέγγιση, επηρέασε με το έργο του, το ύφος του και την πράξη του όσο λίγοι τη σκέψη της εποχής μας. Με ένα τεράστιο εύρος ερευνητικών και φιλοσοφικών ενδιαφερόντων, τόλμησε πολλές φορές να πάει κόντρα στο ρεύμα, στα κατεστημένα παραδείγματα και εξουσίες, χωρίς από την άλλη πλευρά να κάνει εκπτώσεις στην επιστημονικότητα ή στο να υποκαταστήσει όπως ό ίδιος έλεγε,  παραφράζοντας μια φράση του Μαρξ,  τη “λογική των πραγμάτων από τα πράγματα της λογικής”. Ποτέ δεν κλείστηκε στο γυάλινο πύργο της καθαρής θεωρίας, αλλά παίρνοντας θέση στους κοινωνικούς αγώνες των καιρών του προσπαθούσε να εκπληρώσει το κοινωνικό του συμβόλαιο ως διανοούμενος “υπάλληλος της ανθρωπότητας”.

Στο χώρο της εκπαίδευσης είναι γνωστός από τις ρηξίκελευθες μελέτες του στην κοινωνιολογία της εκπαίδευσης, όπως Oι κληρονόμοι, γραμμένο με τον J. Cl. Passeron, το Homo Academicus κ.α.

Αντί να προχωρήσουμε σε μακροσκελείς αναλύσεις σχετικά με την προσφορά του και το έργο του, αναδημοσιεύουμε εδώ κάποια αποσπάσματα από μια συνέντεξή του στα μέσα της δεκαετίας του '80, που μπορεί να ιδωθεί ως μια απόπειρα καταγραφής της μέχρι τότε πνευματικής του πορείας και στην οποία με έναν ανάγλυφο και ζωντανό τρόπο αναδεικνύονται πλευρές των ενδιαφερόντων του. Η συνέντευξη με τον τίτλο “Fieldwork in philosophy” δημοσιεύτηκε στο γερμανικό περιοδικό Asthetik und Kommunikation Νο 61-62, 1986 και εμπεριέχεται στο βιβλίο του Choses dites, Παρίσι 1987.

 

Βασίλης Αλεξίου