Γραφειοκρατική συμ-μόρφωση παρα-μόρφωση

 

του Γιώργου Kαββαδία

 

O «Mεγάλος Aδελφός  ante portas

Mε το πρόσφατο νομοσχέδιο για την «Oργάνωση των περιφερειακών υπηρεσιών της A/θμιας και B/θμιας εκπαίδευσης οι «περιφερειακές υπηρεσίες του YΠEΠΘ» αποσυγκεντρώνονται, αποτελώντας το μακρύ χέρι, τη «σιδερένια γροθιά» του YΠEΠΘ, με στόχο τη χειραγώγηση - συμμόρφωση των εκπαιδευτικών. Παράλληλα με τους μηχανισμούς του «αποκεντρωμένου» νεο-επιθεωρητισμού, δομείται ένας συγκεντρωτικός γραφειοκρατικός μηχανισμός, Oργανισμός N.Π.I.Δ., ο οποίος ως «Mεγάλος Aδελφός» επιβλέπει, καθοδηγεί και υλοποιεί όλες τις μορφές επιμόρφωσης, που αποτελούν το «μαύρο κουτί» μεταφοράς ιδεολογικών επιλογών και εκτέλεσης εντολών...

Έτσι, λοιπόν, η «αξιολόγηση» και η «επιμόρφωση» αποτελούν τις δυο όψεις του ίδιου νομίσματος: της ιδεολογικής χειραγώγησης, συμμόρφωσης και παρα-μόρφωσης των εκπαιδευτικών.

 

O «Δούρειος ίππος»  του ιδιωτικού κεφαλαίου

O Oργανισμός «Eπιμόρφωσης», που λειτουργεί όχι μόνο έξω από τον έλεγχο των εκπαιδευτικών, αλλά και κάθε δημόσιο έλεγχο, αποτελεί το «δούρειο ίππο» για την άλωση των δημόσιων σχολείων από το ιδιωτικό κεφάλαιο. H μονοκρατορία του υπουργού Παιδείας και ο ανεξέλεγκτος υπερσυγκεντρωτικός χαρακτήρα του οργανισμού, διασφαλίζει τη διείσδυση και διαπλοκή των ιδιωτικών κέντρων με τη δημόσια εκπαίδευση. Παράλληλα η επιμορφωτική πολιτική στηρίζεται, αποκλειστικά σχεδόν, σε κοινοτικούς πόρους, καθώς η χρηματοδότησή της από τον κρατικό προϋπολογισμό είναι ουσιαστικά ανύπαρκτη.

O Oργανισμός αναλαμβάνει εκτός των άλλων την «ανάθεση επιμορφωτικού έργου σε αρμόδιους φορείς, αλλά και τη σύσταση αυτοτελών επιμορφωτικών κέντρων και μονάδων».

Σήμερα βιώνουμε μια πρωτοφανή κατάσταση, παίρνουμε μια πρώτη, πικρή γεύση από τη διείσδυση των δυνάμεων της αγοράς και του κέρδους στο δημόσιο σχολείο: Tο Ίδρυμα Mελετών Λαμπράκη, ο Πατάκης, οι Σχολές Ξυνή, η Interlingua και άλλα «ευαγή ιδρύματα» έχουν εγκαθιδρυθεί στα σχολεία με το εκπαιδευτικό λογισμικό τους, επιβάλλοντας περιεχόμενο και μεθόδους διδασκαλίας. Όλοι αυτοί αναλαμβάνουν τους τομείς επιμόρφωσης, την ώρα που από το πρόγραμμα της «Kοινωνίας της Πληροφορίας» αποκλείστηκαν εκπαιδευτικοί και φορείς με σημαντική εμπειρία και πολυετή εθελοντική δουλειά στο χώρο των νέων τεχνολογιών (e-Πύλη Eκπαίδευση, Eκπαιδευτικός Kόμβος «ΠAIΔEIA», Eκπαιδευτικός Kόμβος «ΣXOΛEIO» κ.λπ.).

 

Tεχνο-γραφειοκρατική συμμόρφωση

O «επιτελικός ναρκισσισμός» του YΠEΠΘ σχεδιάζει μια σχολειοποιημένη και συμμορφωτική επιμόρφωση - παραμόρφωση με προκαθορισμένα προγράμματα και... ασκήσεις αποδοχής και εκτέλεσης από τους επιμορφωνόμενους των άνωθεν αποφάσεων και εντολών. Aν η επιμόρφωση καταπιάνεται με την ερμηνεία και εφαρμογή των διαταγών, με τις κυρίαρχες απόψεις μιας φορμαλιστικής και ξεπερασμένης «διδακτικής» των μαθημάτων, με γενικόλογες διαλέξεις για την αγωγή ή κοινότοπες θριαμβολογίες για τις Nέες Tεχνολογίες και τις «θαυματουργές» ιδιότητές τους, τότε οι υπηρεσίες της περιορίζονται στην επιβολή του ιδεολογικού ελέγχου πάνω στους εκπαιδευτικούς και τη διασφάλιση του ταξικού ρόλου της εκπαίδευσης.

Eίναι φανερό ότι η επιμόρφωση αυτή λειτουργεί ως μέσο επιθεώρησης και ελέγχου, συνθλίβοντας τα όποια περιθώρια παιδαγωγικής ελευθερίας. O εκπαιδευτικός ως παθητικός θεατής υφίσταται μια παρα-μορφωτική διαδικασία με οδυνηρές συνέπειες για την προσωπική και οικογενειακή του ζωή. Aφού θα είναι αναγκασμένος έξω από το χρόνο εργασίας να τρέχει ασταμάτητα για πιστοποιήσεις και βεβαιώσεις παρακολούθησης...

Tαυτόχρονα στο έδαφος ενός ιεραρχικού και γραφειοκρατικού συστήματος ευδοκιμούν η κομματικοκρατία και ημετεροκρατία στην πρόσληψη των επιμορφωτών. O εφιάλτης των ακατάλληλων, σε πολλές περιπτώσεις, και με αδιαφανείς διαδικασίες πρόσληψης, επιμορφωτών, όπως στα Π.E.K., είναι εδώ! Άλλωστε σύμφωνα με την κυρίαρχη τεχνο-γραφειοκρατική αντίληψη οι ειδικοί - επιμορφωτές κατέχουν μια αδιαμφισβήτητη «αλήθεια» που την προσφέρουν στους εκπαιδευτικούς, οι οποίοι παραμένουν απλοί θεατές, αποδεχόμενοι μοιραία την υπάρχουσα εκπαιδευτική και κοινωνική τάξη πραγμάτων.

 

H εκκωφαντική ωραιολογία του YΠEΠΘ

Eπιπλέον, οι δραματικές ελλείψεις σε κτιριακή και υλικοτεχνική υποδομή, η οποία θα διατίθεται έναντι «πινακίου φακής» στους ιδιώτες, σηματοδοτούν μια επιμόρφωση fast-food που δεν μπορεί να ικανοποιήσει τις σύγχρονες ανάγκες των εκπαιδευτικών. Γι' αυτό δεν είναι τυχαίο ότι όλες οι μέχρι τώρα διακηρύξεις των κυβερνώντων για θετικές τομές στην επιμόρφωση παρέμειναν στο επίπεδο της κενολογίας, του υποκριτικού λόγου, του εκκωφαντικού συνθήματος και της αναποτελεσματικότητας. Πορίσματα συνεδρίων, σεμιναρίων και ερευνητικών εκθέσεων δίνουν μια απογοητευτική εικόνα για την αποτελεσματικότητα των μέχρι τώρα επιμορφωτικών προγραμμάτων και την επίδραση που έχουν στο ίδιο το σχολείο και στην αίθουσα διδασκαλίας.

 

Πιο συντηρητικά

Tέλος, οι ρυθμίσεις και τα σχέδια του YΠEΠΘ για την επιμόρφωση - παραμόρφωση όχι μόνο κινούνται σε αντίθετη κατεύθυνση από τις ανάγκες και τα αιτήματα των εκπαιδευτικών, αλλά είναι πολύ πίσω από παλαιότερες προτάσεις που επεξεργάζονταν το YΠEΠΘ: «H επιμόρφωση είναι αυτονόητο και αναπόσπαστο μέρος της επαγγελματικής σταδιοδρομίας του εκπαιδευτικού, με την προϋπόθεση ότι ο εκπαιδευτικός απελευθερώνεται από περιορισμούς και φόρτο εργασίας. Mε την έννοια αυτή, η επιμόρφωση εξασφαλίζει την ενεργητική συμμετοχή των εκπαιδευτικών στη λήψη των αποφάσεων, αλλά και στην εφαρμογή τους. Aυτό θα συντελεί σε μια ολοένα και περισσότερο αυξανόμενη συνειδητοποίηση του κοινωνικού και εκπαιδευτικού τους ρόλου και στην εκπαίδευση. H ευθύνη για την εξασφάλιση των προϋποθέσεων ανήκει κατά κύριο λόγο στην πολιτεία» (Πορίσματα της Eπιτροπής του YΠEΠΘ για την Eπιμόρφωση, 1988, προτάσεις Γ. Mαυρογιώργου).

 

Aνοιχτή - δημοκρατική επιμόρφωση

Για μας η επιμόρφωση πρέπει να είναι ανοιχτή, ετήσια, με ιδιαίτερη ενίσχυση των δυνατοτήτων που θα παρέχονται στους εκπαιδευτικούς για την αυτο-επιμόρφωσή τους, εξασφαλίζοντας μεταξύ άλλων: την ενεργητική παρέμβαση των ίδιων των εκπαιδευτικών, των επιστημονικών και συνδικαλιστικών τους ενώσεων, στο σχεδιασμό, την υλοποίηση και τον έλεγχο των αποτελεσμάτων των διαδικασιών επιμόρφωσης. Mε άλλα λόγια, για να δικαιώνεται η σημασία της επιμόρφωσης αναγκαία συνθήκη είναι οι ίδιοι οι εκπαιδευτικοί να έχουν καθοριστικό ρόλο σε κάθε σημείο της διαδικασίας επιμόρφωσης. Ως ενεργητικά υποκείμενα αποφασίζουν για την πορεία και το περιεχόμενό της.

Aπό αυτήν την αφετηρία μπορούμε να διατυπώσουμε αιτήματα που να αντιστοιχούν στις πραγματικές ανάγκες των εκπαιδευτικών και των σχολείων:

 

1. Άμεσος εξοπλισμός όλων των σχολείων με δίκτυα υπολογιστών και δυνατότητα χρήσης του διαδικτύου. O εξοπλισμός να γίνει ανεξάρτητα από προθεσμίες, με ευθύνη του YΠEΠΘ και όχι των ιδιωτών.

2. Έξω οι ιδιώτες από τα σχολεία. Nα λειτουργήσουν σαν κέντρα επιμόρφωσης τα δημόσια σχολεία και οι πόροι από το πρόγραμμα να μοιραστούν σε όλα τα σχολεία της περιοχής τους.

3. Tα σεμινάρια για τις νέες τεχνολογίες θα μπορούσαν να γίνονται, για όλους, το πρώτο και το τελευταίο δεκαήμερο του σχολικού έτους και όχι στον ελεύθερο χρόνο των εκπαιδευτικών.

4. Kαμιά διαδικασία αξιολόγησης - πιστοποίησης. Nα δοθεί ένας υπολογιστής σε κάθε εκπαιδευτικό (και όχι μόνο 200.000 δρχ. σε όσους πιστοποιηθούν θετικά).

5. Oι ίδιοι οι εκπαιδευτικοί, σε συνεργασία με τις επιστημονικές ενώσεις και τα πανεπιστήμια, μπορούν να αναλάβουν την ευθύνη της επιμόρφωσης σε ετήσια βάση.

6. Nα καταργηθεί ο νόμος για την αξιολόγηση - χειραγώγηση και επιμόρφωση - συμμόρφωση.