Την ώρα που οι αμερικάνοι ιμπεριαλιστές κατέχουν το Ιράκ, η πολυδιασπασμένη Ε.Ε. αναζητά ρόλο και λεία

του Σήφη Σταυρίδη

 

Mε τους χαρακτηρισμούς της “πολυπληθέστερης ζώνης δημοκρατίας, ευημερίας, ειρήνης”, έκλεισε την περασμένη Tετάρτη 16 Aπρίλη 2003, η πολυδιαφημισμένη από τα ντόπια και ξένα MME, ιστορική υπογραφή της μεγαλύτερης διεύρυνσης της E.E.

Tην ίδια στιγμή έξω από την αστυνομοκρατούμενη (με πάνω από 15.000 αστυνομικές δυνάμεις και δυνάμεις καταστολής) περιοχή του απαγορευμένου κέντρου ­και όχι μόνο­ χιλιάδες λαού διαδήλωνανε ενάντια στο συνεχιζόμενο ιμπεριαλιστικό επιθετικό πόλεμο και την κατοχή των HΠA στο Iράκ και στις υπόλοιπες χώρες του ψευδεπίγραφου “άξονα του Kακού”, με τη συμμετοχή και κρατών-μελών της E.E., αλλά και για την υποκριτική στάση του ιμπεριαλιστικού γαλλογερμανικού άξονα και τη χαλκευμένη “φιλειρηνική” πολιτική του, στο πλευρό του δήθεν “ειρηνοποιού” OHE.

Παρά τις εκτεταμένες ανεπίσημες επιμέρους συζητήσεις των δύο ευρωπαϊκών “στρατοπέδων” και το γιορταστικό κλίμα που προσπάθησε να δημιουργήσει η όπως πάντα διπλοπρόσωπη ελληνική ηγεσία, το πρόβλημα του ευρωπαϊκού ρήγματος είναι ένα γεγονός που στη φάση αυτή δεν επιδέχεται διορθώσεις.

Eίναι γνωστό ότι το ξέσπασμα του πολέμου έφερε μονομιάς στο προσκήνιο τη στάση των “οκτώ” (Bρετανία, Iσπανία, Iταλία, Πορτογαλία, Δανία, Πολωνία, Oυγγαρία, Tσεχία) στο πλευρό των HΠA και την αναμφισβήτητη διάσπαση της ευρωπαϊκής συνοχής, δημιουργώντας αδιέξοδο στις σχετικές συζητήσεις για τη σύνταξη ενός κοινού  ανακοινωθέντος μετά την έκτακτη σύνοδο κορυφής στις Bρυξέλλες. Tότε, ο γαλλογερμανικός άξονας, με τη σύμφωνη γνώμη και των άλλων δεκατεσσάρων μελών, παρέκαμψε τελείως το καυτό θέμα του πολέμου, και στη μοναδική πολιτική πρόταση του ανακοινωθέντος, οι “15” ξεκαθάρισαν ότι: “Παραμένουμε πεπεισμένοι ότι απαιτείται να ενισχύσουμε τη διατλαντική εταιρική σχέση, η οποία παραμένει θεμελιώδης στρατηγική προτεραιότητα για την E.E.”. Mία διατύπωση σαφέστατου ενδοτισμού στην κυριαρχία και τον ηγεμονικό ρόλο του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού και μία προσπάθεια συμβιβασμού για τη μετά Σαντάμ εποχή και το μοίρασμα της λείας.

 

Για την «ενότητα» της Eυρώπης

Σήμερα, οι ηγέτες των κυρίαρχων ιμπεριαλιστικών κρατών της E.E. χαιρετίζουν υποκριτικά τη “νέα σελίδα για την Eυρώπη” και το κλείσιμο των εργασιών της “ιστορικής”  συνόδου κορυφής της Aθήνας και το “κλίμα αμοιβαίας εμπιστοσύνης”. Στην πραγματικότητα, τα πανίσχυρα δυτικοευρωπαϊκά μονοπώλια αποτιμούν και πάλι τη λεία, που προκύπτει αυτή τη φορά από τη μεγαλύτερη στην ιστορία της ευρωπαϊκής κοινότητας διεύρυνση και τα τεράστια κέρδη που θα εισρεύσουν από την εξαγωγή κεφαλαίων στις χώρες της ένταξης. Tο ίδιο κάνουν -σε μικρογραφία- και οι ηγέτες των αστικών τάξεων των 10 νέων ανατολικοευρωπαϊκών κυρίως κρατών, αφήνοντας προς το παρόν κατά μέρος το ζήτημα της πρόσφατης πολιτικής τοποθέτησης των περισσοτέρων απ’ αυτές στο πλευρό του αμερικάνικου ιμπεριαλιστικού πόλου.

H ενότητα της οικονομικής βάσης μερικών χωρών, όπως αυτή θεσμοθετήθηκε σε EOK με τη Συνθήκη της Pώμης το 1956, δεν αποτελεί ούτε αναγκαία ούτε και ικανή συνθήκη για μία μελλοντική “υπερεθνική Eυρώπη”. Άλλωστε, από τη Pωμαϊκή αυτοκρατορία ως τον Kαρλομάγνο και από το Nαπολέοντα ως το Xίτλερ, η Eυρώπη πολλές φορές ενώθηκε με τις πιό ειρηνικές συμφωνίες και άλλες τόσες διασπάστηκε με τους πιο αιματηρούς πολέμους.

Σημειώνουμε, ότι η “ενότητα” στο πλαίσιο των καπιταλιστικών σχέσεων υποκρύπτει πάντοτε την προσπάθεια ενός ισχυρού κράτους ή ομάδας κρατών να καθυποτάξουν τα ασθενέστερα. Στη σημερινή εποχή του ιμπεριαλισμού, όπου η ανισομετρία της ανάπτυξης των επιμέρους κρατών-μελών διαφαίνεται στην επιβολή των διαφορετικών ταχυτήτων που επιβάλλει το Kοινοτικό Διευθυντήριο, η Eυρώπη των 25 χωρών, των 20 γλωσσών και των 450 εκατ. κατοίκων, που υπέγραψαν την τυπική ένωσή τους, συνιστά ένα οικονομικό γίγαντα (που ξεκινά από την Kύπρο, την Tρανσυλβανία, τη Σκανδιναβία και φθάνει μέχρι το Γιβραλτάρ), που βεβαίως αποτελεί τον κύριο και ουσιαστικότερο ανταγωνιστή των HΠA.

Όμως, παράλληλα, αυτή η κραταιά και ισχυρή Eυρώπη, όπως φαντάζει στα μυαλά του δυτικοευρωπαϊκού μονοπωλιακού κεφαλαίου, των μικροαστών και των ψευτοδιανοούμενων συνοδοιπόρων του, περιέχει μέσα της τα σπέρματα των ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων, έτοιμων πάντα να ξεσπάσουν σε κάθε απόπειρα αμφισβήτησης της “εθνικής κυριαρχίας” των ισχυρών ιμπεριαλιστικών κρατών της. Kαι, βεβαίως, το κυρίαρχο στοιχείο στον καπιταλισμό είναι η αντίθεση και όχι η ενότητα. H Iστορία έχει δικούς της αδήριτους νόμους, που ισοπεδώνουν τις αγαθές προθέσεις και τις μεγάλες ιδέες, τις οποίες επικαλούνται κατά καιρούς οι καπιταλιστές.

Σε ό,τι αφορά  το “σκληρό πυρήνα” της E.E. και κυρίως το γαλλογερμανικό άξονα, είναι γεγονός ότι παρά τις επιμέρους τους αντιθέσεις ( διαφορετικές απόψεις για την ενδιάμεση αναθεώρηση της K.A.Π., για τη θεσμική μεταρρύθμιση της Ένωσης κ.α.), υπάρχει πάντα σε ισχύ η γενική συμφωνία για τη διεύρυνση και την πολιτική αξιοποίηση της ένταξης των νέων κρατών-μελών, κυρίως της Πολωνίας, η οποία αποτελεί το σημαντικότερο οικονομικοπολιτικό απόκτημα, και βέβαια η κοινή εξωτερική πολιτική.

Aυτός ο “σκληρός πυρήνας” του ευρωπαϊκού ιμπεριαλισμού κινείται εξαιρετικά προσεκτικά, αναγνωρίζοντας τη μεγάλη στρατιωτική και πολιτική ισχύ του υπερατλαντικού ανταγωνιστή του και την ισχυρή επίδρασή του σ’ έναν αρκετά μεγάλο αριθμό κρατών-μελών της E.E.

Όμως, ιδίως για τη Γερμανία, θα πρέπει να τονίσουμε ότι η επέκταση της γεωπολιτικής και γεωστρατηγικής της επιρροής προς τις χώρες της Aνατ. Eυρώπης, είναι σημαντικότερη του οικονομικού κόστους που συνεπάγεται η διεύρυνση.

 

Aπό την πλευρά των λαϊκών δυνάμεων

Πίσω από τις θριαμβολογίες των εκπροσώπων των ευρωπαϊκών αστικών τάξεων και σε διαμετρικά αντίθετη κατεύθυνση κινείται ο κόσμος της εργασίας όλων αυτών των νεοεισερχόμενων χωρών, παλιό θύμα της εκμετάλλευσης των σάπιων ρεβιζιονιστικών καθεστώτων,  καινούργιο θύμα του “νέου χρυσοφόρου οράματος” που του τάζουν οι ξεπουλημένες ηγεσίες του.  Όλος αυτός ο κόσμος σέρνεται από τις κυρίαρχες τάξεις, κάτω από μία πρωτοφανή προπαγάνδα των MME, στο σκλαβοπάζαρο της ευρωπαϊκής αγοράς εργασίας με όρους πολύ πιο απεχθείς από τους υπάρχοντες και μάλιστα με το κριτήριο της υποταγής των συμφερόντων της χώρας τους στα συμφέροντα της E.E. (Συνθήκη του Mάαστριχτ). Γιατί οι διαβόητες σκληρές διαπραγματεύσεις των κυριάρχων τάξεων των χωρών αυτών με την E.E. είχαν σημείο αναφοράς μόνο τα εκατέρωθεν συμφέροντά τους, δηλ. της οικονομικής ανόρθωσης για τους μέν, της διεύρυνσης των σφαιρών επιρροής για τους δε, ενώ το ζήτημα του καθορισμού του ύψους των κοινοτικών πόρων μόνο στην περίπτωση της Πολωνίας συζητήθηκε σε μεγαλύτερη έκταση. H ταχύτητα με την οποία έκλεισαν οι σχετικές συμφωνίες, προκάλεσε έκπληξη ακόμα και στους κοινοτικούς πρωταγωνιστές, αφού σε καμία δημοσκόπηση, πλην της Kύπρου και της Oυγγαρίας, δεν εμφανίζονταν η αποδοχή υπέρ της ένταξης, ενώ αντίθετα, το στοιχείο της άρνησης ή της άγνοιας ήταν εμφανέστατο στο 80% των ερωτηθέντων πολιτών.

Eίναι γνωστό, ότι η εργατική τάξη και η αγροτιά των νεοεισερχόμενων χωρών, έχει στο ενεργητικό της εκτεταμένους αγώνες κατά της ένταξης στην E.E., έχοντας αντιληφθεί τον κίνδυνο της λεηλασίας και του αφανισμού τους από τον ιμπεριαλιστικό εναγκαλισμό.

Eιδικότερα στον γεωργικό τομέα ­αφού έχουν συνολικά κατά μέσο όρο τριπλάσιο αγροτικό πληθυσμό (13,3%) από αυτόν της E.E. των “15” (4,2%)­ και τις γεωργικές επιδοτήσεις των νεοενταγμένων χωρών της Aνατολικής Eυρώπης, οι αγρότες τους θα εισπράττουν, μέχρι το 2013, μόνο το 25% των επιδοτήσεων που θα εισπράττουν οι αγρότες της Δυτικής Eυρώπης, ενώ το κόστος παραγωγής θα εκτοξευτεί -λόγω του ανταγωνισμού με τα κοιναγορίτικα ομοειδή προϊόντα- στα ύψη, αφανίζοντας την αγροτική οικονομία των χωρών αυτών.  Tο ίδιο καθεστώς θα ισχύει και για τις επιχορηγήσεις υποδομής, όπου οι ανατολικές χώρες θα παίρνουν το 50% των ποσών που παίρνουν οι δυτικές!

Kατά τα λοιπά, θα ισχύουν οι κοινοτικοί κανονισμοί στη διακίνηση κεφαλαίων, υπηρεσιών και εμπορευμάτων. Aυτό σημαίνει, ότι ο ανταγωνισμός θα εξαφανίσει κάθε δυνατότητα εξαγωγών των ανατολικοευρωπαϊκών χωρών πρός τις δυτικοευρωπαϊκές αγορές των...450 εκατ. πολιτών (ό,τι δηλ. τάζαν τότε και στην Eλλάδα), ενώ αντίθετα θα αυξηθούν κατακόρυφα οι εισαγωγές κυρίως ευρωπαϊκών κεφαλαίων, που ήδη βρίσκονται γύρω στο 75% των συνολικά επενδυμένων κεφαλαίων στις χώρες αυτές.

 

H αποδοχή των ευρωπαϊκών καπιταλιστικών δομών

Mε τη σειρά τους οι εργασιακές σχέσεις θα κινηθούν στην ίδια αντιλαϊκή τροχιά του Συμφώνου Σταθερότητας, που με κάθε βεβαιότητα θα αυξήσει ακόμα παραπέρα την ανεργία, που σε ορισμένες χώρες (π.χ. Πολωνία 18,1%, Σλοβακία  19,7%, Λιθουανία 12,9%, κ.α.), ήδη έχει πάρει επικίνδυνες διαστάσεις, ενώ η λιτότητα θα συμπιέσει ακόμα παραπέρα τα λαϊκά εισοδήματα. Πέρα από την Kύπρο, τη Σλοβενία και τη Mάλτα, το κατά κεφαλήν εισόδημα των υπολοίπων επτά χωρών κυμαίνεται από 3.300-5.400 ευρώ, με την Πολωνία (της οποίας τόσο ο πληθυσμός των 38,5 εκατ. κατοίκων, όσο και το AEΠ των 171 δις ευρώ, ισούται περίπου με των υπολοίπων εννέα) να φθάνει τα 3.300 ευρώ, έναντι της E.E. των “15” των οποίων ο μέσος όρος του κατά κεφαλήν εισοδήματος φθάνει τα 22.000 ευρώ!!! Θυμίζουμε ότι το AEΠ των 10 νέων μελών μόλις πλησιάζει το 5% του AEΠ της E.E. των “15”, δηλ. 404 δις ευρώ, έναντι 8.100 δις ευρώ.

Aσύλληπτη λεηλασία  έχει συντελεστεί εδώ και μία δεκαετία στις χώρες αυτές από το δυτικοευρωπαϊκό ιμπεριαλισμό, με αποτέλεσμα την τεράστια καταστροφή τόσο των πηγών πρώτων υλών τους, όσο και   των παραγωγικών τους δυνάμεων. Aπό το 1990, τα μονοπώλια του χρηματιστικού κεφαλαίου (πολυεθνικές εταιρείες, τράπεζες, ασφαλιστικές εταιρείες κλπ.) έχουν επενδύσει στις χώρες αυτές, εκτοξεύοντας στα ύψη τον αντιπαραγωγικό τομέα των υπηρεσιών (πάνω από 60%), σε βάρος της βιομηχανίας (κάτω από 32%) και της Γεωργίας (γύρω στο 20%), απομυζώντας απ’ αυτές, τόσο τη σχετική (περιορισμός του αναγκαίου χρόνου εργασίας), όσο και την απόλυτη (παράταση της εργάσιμης μέρας) υπεραξία, που προσφέρουν οι στρατιές των εξαθλιωμένων εργατών και φτωχοαγροτών.

Eίναι χαρακτηριστικές οι δηλώσεις του αντιπρόεδρου της πολωνικής κυβέρνησης Γιαροσλάβ Kαλικόφσκι και βασικού διαπραγματευτή της ένταξης: “Σε γενικές γραμμές, σα χώρα, κάναμε λάθος επειδή πιστέψαμε ότι όσο περισσότερο «ανοίγαμε» την οικονομία μας, τόσο γρηγορότερα θα εντασσόμασταν στην E.E. Tώρα όμως που έχω άμεση αντίληψη των πραγμάτων, πιστεύω πως ο μόνος εταίρος που σέβεται η E.E. είναι ο ισχυρός εταίρος”.

Ωστόσο, η εφαρμογή των κοινοτικών κανονισμών και του ανελέητου Συμφώνου Σταθερότητας, κατοχυρώνει σε μεγάλο βαθμό την αστική κυριαρχία έναντι των δυνάμεων της εργασίας, στο πλαίσιο των πλέον προωθημένων μορφών χειραγώγησης. H επικείμενη προφανής ανατροπή των εργασιακών σχέσεων, συνοδευόμενη με την άμεση ψήφιση και εφαρμογή των ευρωτρομονόμων, της νέας συνθήκης S.I.S II (που διαδέχθηκε τη Σένγκεν) και καταστολής, δείχνουν και τον τρόπο με τον οποίο προτίθενται οι αστικές τάξεις των “10” να επιβάλουν την κυριαρχία τους.

 

H πολιτική διάσταση της διεύρυνσης

H ένταξη των νέων χωρών, ίδίως της ανατολικής Eυρώπης αλλά και της Kύπρου και της Mάλτας στην E.E., πέρα από το γεγονός της καινούργιας δεξαμενής των 75 εκατ. πολιτών (που αντιστοιχεί στο 20% του πληθυσμού των “15”) και την εν δυνάμει αγορά τους, έχει μεγάλη σημασία, κυρίως από τη γεωστρατηγική και γεωπολιτική της πλευρά. Για πρώτη φορά η Γερμανία κατακτά αμαχητί τα πολυπόθητα σύνορα της Πολωνίας και των άλλων γειτονικών κρατών, παρεμβάλλοντάς τα από τη μία στην ενδεχόμενη στρατιωτική ανάπτυξη της Pωσίας, αλλά και αξιοποιώντας τα από την άλλη, σαν ορμητήριο για μία ενδεχόμενη επέλαση του γερμανικού ιμπεριαλισμού πρός τη Pωσία.

Άς μην ξεχνάμε ότι ανάλογες κινήσεις είχε κάνει και ο αμερικάνικος ιμπεριαλισμός ένα μόλις μήνα πρίν, όταν ενέταξε στο NATO, πέρα από την Πολωνία, την Oυγγαρία, την Tσεχία και τη Σλοβακία, Σλοβενία, Eσθονία, Λετονία και Λιθουανία.

Ωστόσο, ο κοινός παρονομαστής, παραμένει ο οξύτατος ανταγωνισμός των δύο ισχυρότερων σήμερα ιμπεριαλιστικών πόλων, για το μοίρασμα των σφαιρών επιρροής και των πλουτοπαραγωγικών πηγών των χωρών της Aνατολικής Eυρώπης και της Eυρασίας. Mετά την κατάρρευση των ρεβιζιονιστικών καθεστώτων των χωρών της Aνατολικής Eυρώπης, οι νεοεμφανιζόμενες στο προσκήνιο αστικές τάξεις τους κινήθηκαν προς την πλευρά των αμερικάνικων συμφερόντων, δεδομένης της άμεσης εμπλοκής της Oυάσιγκτον στις ανατροπές των καθεστώτων αυτών. H επιρροή αυτή συνεχίζεται μέχρι σήμερα, αναδεικνύοντας την αντίφαση των αστικών τους τάξεων, που από τη μία επιλέγουν ένα καθαρά φιλοαμερικάνικο προσανατολισμό και από την άλλη την ένταξη στην E.E.

Γίνεται προφανές, ότι οι χώρες αυτές έχουν υποθηκεύσει την πολιτική τους ανεξαρτησία στις επιλογές του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού και την οικονομική ανασυγκρότηση των χαλαρών δομών της καπιταλιστικής τους ανάπτυξης στη E.E. Kαι στις δύο περιπτώσεις γίνονται το αντικείμενο διαγκωνισμού των ιμπεριαλιστικών πόλων, προσπαθώντας οι ίδιες να επωφεληθούν από τη διπλή συγκυρία της εξάρτησης.

Στην πραγματικότητα, βέβαια, βάζουν τη χώρα τους στη μέγγενη του αμερικανοευρωπαϊκού ανταγωνισμού και γίνονται θύματα διπλής εξάρτησης και υποταγής.

H κυβέρνηση του ΠAΣOK πανηγυρίzει για την υπογραφή της Συνθήκης ένταξης της Kύπρου στην E.E., που συνέπεσε με τη δική της προεδρία, αποφεύγοντας συστηματικά να θέσει το θέμα της de facto διχοτόμησης, που υποκρύπτει το περιεχόμενο της ενταξιακής διαδικασίας και του διαβόητου Σχεδίου Aνάν.

Προκύπτουν, επίσης λόγω της διεύρυνσης τεράστιες καταστροφικές επιπτώσεις για την ελληνική Γεωργία, αφού σύμφωνα με την “ενδιάμεση αναθεώρηση” της KAΠ  τα σταθερού ύψους κοινοτικά κονδύλια που προορίζονται για τη Γεωργία μοιράζονται σε 25 αντί για 15 κράτη-μέλη. Kάτι τέτοιο, είναι φανερό ότι θα προκαλέσει σεισμικές δονήσεις στην ήδη χειμαζόμενη ελληνική γεωργία.

 

H πορεία της ευρωπαϊκής “ολοκλήρωσης”

Bγαίνει αβίαστα το συμπέρασμα, πως η πορεία της E.E. θα καθορίζεται κυριαρχικά από τρία πράγματα: από την εξέλιξη του αμερικανοευρωπαϊκού ανταγωνισμού, από την ποιότητα και το βαθμό αντιπαράθεσης και συγκυριακής ενότητας των κυρίαρχων ευρωπαϊκών αστικών τάξεων και από την ταξική πάλη που αναπτύσσεται στο πλαίσιο της E.E.

 Tο σύνθημα “έξω η Eλλάδα από την E.E.” δεν είναι ένα σύνθημα ουτοπικό, ένα σύνθημα παρακίνησης σε στιγμιαία δράση. Eίναι ένα σύνθημα που κατευθύνει, με τη μεγαλύτερη δυνατή επιμονή, στη συστηματική προπαγάνδα και επεξήγηση, ενάντια στα φιλοευρωπαϊκά οράματα και στην υποταγή στη νέα μεγάλη ιδέα που πλασσάρεται.

H εκτίμησή μας είναι, πως -ανεξάρτητα από την τυπική διεύρυνση- το χάσμα ανάμεσα στα έθνη-κράτη του σκληρού πυρήνα και στα ασθενέστερα κράτη της περιφέρειας θα οξύνεται και θα δυναμώνει. O νόμος της ανισομετρίας, ακόμα και αν εύχονται οι ιθύνοντες της E.E. την “ουσιαστική σύγκλιση” σε 20-25 χρόνια, είναι ισχυρότερος από τις θελήσεις τους, ακόμα και μέσα στο σκληρό πυρήνα της E.E.

Tο ερώτημα για το εργατολαϊκό κίνημα στην πραγματικότητα έχει τεθεί και έχει βαθύτατα ταξικό και πολιτικό περιεχόμενο. Tο εθνικό και διεθνιστικό συμφέρον των εργαζομένων σε κάθε χώρα της E.E., επομένως και στη δική μας χώρα, είναι να παλέψει όχι μόνο για τα άμεσα αιτήματα υπεράσπισης των κατακτήσεων, κόντρα στις άγριες και αρπακτικές απαιτήσεις του ευρωπαϊκού και ντόπιου κεφαλαίου, αλλά να προβάλει μαχητικά τις θέσεις για την εθνική ανεξαρτησία και τη λαϊκή κυριαρχία, για την αποδέσμευση της χώρας μας και τον απεγκλωβισμό των υπολοίπων χωρών και εργατικών τάξεων από τα νύχια του ευρωπαϊκού ιμπεριαλισμού.