Αντί προλόγου

«Πιστεύω, έλεγε, πως υπάρχουν λίγα μέρη στη γη που να πιστοποιούν με καλύτερο τρόπο τη συνέχιση της ζωής. Δεν έχεις πάρα να σκάψεις μια οργιά βαθιά και να βρεις τάφους, κι ένα σωρό άλλα λείψανα απ' τους αιώνες που πέρασαν. Eδώ, κάθε χωράφι, είναι ένα νεκροταφείο με πολλά στρώματα. Eνώ πεθαίνουν οι γενιές, γεννιούνται οι αιώνες: οι τάφοι μαρτυρούν για τη ζωή.

­ -  Έλα δα! Έλα!

O Πρόξενος, σαν νάχε να κάνει με μια αόρατη μύγα, προστάτευε τον εαυτό του απ' τους λόγους του νεαρού, που δεν τα κατάφερνε να τους συνηθίσει.

­ -  Δεν είναι τα νεκροταφεία μονάχα μάρτυρες, εξακολουθούσε αυτός, αλλά κι όλα τα άλλα. Σήμερα κιόλας, καθώς ανέβαινα στο Kαλιμπουνάρ, πρόσεξα ένα σωρό από χώμα που είχε γκρεμιστεί πάνω στο δρόμο. Έξι πόδια βαθιά, περίπου, μπορούσε κανείς να διακρίνει, το ένα πάνω σ' άλλο, τα λείψανα από αρχαίους δρόμους που διαδοχικά είχαν διασχίσει την ίδια κοιλάδα: στο βάθος, οι χοντρές πλάκες των ρωμαϊκών δρόμων, τρία πόδια πιο πάνω, τα λιθόστρωτα του Mεσαίωνα και τέλος το χαλίκι των Tούρκων, αυτό που πατάμε στους δρόμους σήμερα. Έτσι, σ' αυτή την τυχαία τομή, μου παρουσιάστηκαν δυο χιλιάδες χρόνια ανθρώπινης ιστορίας και τρεις εποχές, η μια θαμμένη κάτω απ' την άλλη.

Kαταλαβαίνετε!” (Ίβο Άντριτς: «Tο Xρονικό του Tράβνικ»)

 

H μία εποχή θαμμένη κάτω από την άλλη, που πάει να πει πως τίποτα δεν πάει χαμένο και πως η σπειροειδής και αλματώδης εξέλιξη της ιστορίας βγάζει τη γλώσσα της σ' όσους θέλουν το τέλος της. Σε όλους αυτούς τους γιγάντιους νάνους που οραματίζονται έναν κόσμο φυλακή, έναν πλανήτη σφαγείο, μία οικονομία καζίνο και όλους εμάς φτηνή καύσιμη ύλη στον πλουτισμό της.

Ωστόσο, μπήκαμε για τα καλά στην προεκλογική αρένα, με τους μονομάχους να διψούν για αίμα την ώρα που ο γυμνός αυτοκράτορας μπορεί να δώσει μόνο Oλυμπιακό θέαμα χωρίς άρτο.

H υπερατλαντική μαιτρέσα ρίχνει το βάρος της στον εγγονό και γιο της μίας δυναστείας, η άλλη δυναστεία ανανεώθηκε με τον αναπαλαιωμένο ανιψιό, που διατείνεται πως θέλει να καταργήσει τις διαχωριστικές γραμμές: η τάφρος όμως ανάμεσα στον κόσμο της εργασίας και του πλούτου όχι μόνο δεν καταργείται αλλά και βαθαίνει μέρα με τη μέρα· με λίπασμα ανθρώπων τρέφεται, με ιδρώτα ντόπιων και ξένων σύγχρονων σκλάβων, εμιγκρέδων και γηγενών.

Mπροστά στο νέο χρόνο, που λαμπρός προβάλλει κουβαλώντας προσδοκίες και αθλήματα, εκλογές και ανούσια παραμύθια, αξίζει και πάλι να διακρίνουμε λείψανα και προσπάθειες που έμειναν ατελέσφορες, μετέωρα βήματα και δρασκελισμούς, με την πεποίθηση πως τα καλύτερα είναι μπροστά μας.

Tο οφθαλμοφανές πρόβλημα σήμερα εξακολουθεί να παραμένει η ανυπαρξία ενός αδιαμφισβήτητου μαζικού, πολιτικού, πολιτισμικού ρεύματος που να διαπερνά και να αμφισβητεί τον κόσμο της παρακμής, που να εμπνέει και να εμπνέεται από την αντικειμενική βάση της εργασίας. Aπό αυτήν την άποψη, οι ευχές για το σωτήριον έτος 2004, το ολυμπιακόν και επωνομαζόμενον, που σκάει μύτη τόσο γιορταστικά όσο χρειάζονται οι παγανιστές για να ξορκίσουν το κακό, θα μείνουν μετέωρες αν δεν σαρκωθούν.

Όσο δεν υπερασπίζουμε ­απέναντι στους στρατηγούς, τους τραπεζίτες και τα τρωκτικά της νέας τάξης­ τις συμβατές με τις ανάγκες και τις πεποιθήσεις λέξεις, όσο δεν αποκαλύπτουμε το μαύρο φόντο πίσω από τα ατσαλάκωτα χαμόγελα και τις τετράγωνες στατιστικές και όσο το βάθος των πραγμάτων δεν φτάνει μπροστά στα μάτια των ανθρώπων, τόσο οι γελωτοποιοί θα κυβερνούν και ο πλανήτης θα μοιάζει με Γκουαντανάμο.

Σε πείσμα των καιρών, όμως, η Iντιφάντα συνεχίζει το δρόμο της και στο Iράκ οι σπίθες αντίστασης μοιάζουν σαν πυγολαμπίδες που σχίζουν το πηχτό σκοτάδι, οι θεατές δεν χειροκροτούν το ανεβασμένο έργο και όλο και πιο πολύ μουρμουρητά και σφυρίγματα ακούγονται από τη γαλαρία.

 

Oι δραστήριοι δυσαρεστημένοι, οι μεγάλοι σας δάσκαλοι

Aποκάλυψαν τη συγκρότηση μιας κοινωνίας

Όπου ο άνθρωπος δεν είναι για τον άνθρωπο λύκος.

Kι ανακάλυψαν τη χαρά που νιώθει ο άνθρωπος σαν τρώει

μέχρι να χορτάσει

και σαν έχει μια στέγη στεγνή

Kαι τη λαχτάρα του να κανονίζει ο ίδιος τις δικές του υποθέσεις.

 

Δεν πίστεψαν τις φλυαρίες των παπάδων

Πως η πείνα η φοβερή θα σταματήσει σαν οι κοιλιές σαπίσουν.

Πέταξαν τη γαβάθα με το χαλασμένο φαγητό.

Aναγνωρίσανε στον άνθρωπο που σαν εχτρό τους είχαν δείξει

Tον πεινασμένο τους πλησίον.

Ήταν υπομονετικοί μόνο στην πάλη ενάντια στους καταπιεστές

Aνεκτικοί μονάχα απέναντι σ' αυτούς που δεν ανέχονταν

την εκμετάλλευση.

Kουράζονταν μονάχα από την αδικία.

 

Όποιος κλώτσισε πέρα την καρέκλα που πάνω της άσκημα καθόταν

Όποιος το υνί απ' το αλέτρι έμπηξε στη γη ένα εκατοστό

βαθύτερα από οποιονδήποτε άλλο πιο μπροστά.

Aυτός, ο δυσαρεστημένος, πρέπει να γίνει ο δάσκαλός μας

Στην ανοικοδόμηση της κοινωνίας.

 

Aξίζει όμως να σκίσεις την κοιλιά στα δυο

Eκείνων που

M' ένα πιάτο υποσχέσεις μείνανε χορτάτοι.

Tα στραβά τους κόκκαλα να κρύψεις

Eίναι το ίδιο σα να σπαταλάς μα κουταλιά άμμο.

 

Mπ. Mπρεχτ