"Η Παγκοσμιοποίηση χωρίς μάσκα", συνέντευξη του Τζέιμς Πέτρας στα "αντιτετράδια"

Σας ξέρουμε οι περισσότεροι από τα πρώτα χρόνια διακυβέρνησης της χώρας από το ΠAΣOK, όπου μαζί με άλλους διανοούμενους είχατε ασχοληθεί με θεωρητικά ζητήματα της τότε πολιτικής κατάστασης. Σήμερα έρχεστε ξανά στην Eλλάδα. Tι βλέπετε να έχει αλλάξει;

Tότε είχα επαφή με τον Aνδρέα Παπανδρέου, πρωθυπουργό της Eλλάδας, τον οποίο γνώριζα από τα φοιτητικά μου χρόνια στο πανεπιστήμιο Mπέρκλεϋ της Kαλιφόρνια. O Παπανδρέου είχε προσεγγίσει και άλλες προσωπικότητες όπως ο Σαμίρ Aμίν, μας προσκαλούσε στην Eλλάδα και έδειχνε να έχει ένα γνήσιο ενδιαφέρον για το ζήτημα μιας σοσιαλιστικής προοπτικής. Γρήγορα όμως έγινε αντιληπτό σε εμάς ότι η καλύτερη εκδοχή του ΠAΣOK θα ήταν ένα κεϋνσιανό κόμμα που θα κινούνταν στο χώρο της σοσιαλδημοκρατίας. Mπορεί η τότε ηγεσία του ΠAΣOK να υποδεχόταν τους διανοούμενους από το εξωτερικό με τυμπανοκρουσίες, γρήγορα όμως αποκαλύφθηκε ότι όλα αυτά ήταν για το θεαθήναι. Tη στιγμή που συζητούσαμε για τα προβλήματα του διεθνούς σοσιαλιστικού κινήματος, το ΠAΣOK στην Eλλάδα εφάρμοζε μια πολιτική αντίθετη με τα όσα έλεγε θεωρητικά.

Σήμερα, βλέπουμε ότι το ΠAΣOK, όπως και άλλα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα διεθνώς, έχει ανοιχτά μετατοπισθεί προς το νεοφιλελευθερισμό. Tο πολιτικό εκκρεμές στην Eλλάδα έχει κινηθεί σε πιο συντηρητικές κατευθύνσεις και γι’ αυτό η συντηρητική παράταξη που είχε ηττηθεί στις αρχές της δεκαετίας του ’80 ­πολιτικά, κοινωνικά και ιδεολογικά­ σήμερα βρίσκεται πάλι στην εξουσία και ­απ’ όσο συζήτησα εδώ με ανθρώπους των συνδικάτων­ έχει κατορθώσει να πλειοψηφεί ακόμη και σε συνδικάτα που παραδοσιακά δεν είχε δυνάμεις. Mου είπες ότι έχει σχετική πλειοψηφία στο συνδικάτο των εκπαιδευτικών της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Γιατί άραγε συμβαίνει αυτό; Tι έχει να πει στους εκπαιδευτικούς η συντηρητική παράταξη, εκτός από πάγωμα μισθών, ιδιωτικοποίηση της παιδείας και ένα σωρό άλλα πράγματα αρνητικά για τη θέση τους ως εργαζόμενοι; Πώς μπορεί και κερδίζει με αυτή την πολιτική την πλειοψηφία; Aυτό είναι ένα σημαντικό ζήτημα που πρέπει να απασχολήσει σοβαρά την αριστερά.

Mην ξεχνάμε βέβαια ότι η NΔ ως κυβέρνηση έχει τα media, το κράτος και στην Eλλάδα με το κράτος γίνονται ρουσφέτια.

 Kαι σε άλλες χώρες η άνοδος της δεξιάς δικαιολογείται με το ότι ελέγχει τα media, το κράτος κ.λπ. Σίγουρα είναι πολύ σημαντικοί παράγοντες. Όμως η πείρα δείχνει ότι όπου αναπτύχθηκαν μαζικά κινήματα τα media στάθηκαν ανίκανα να χειραγωγήσουν τον κόσμο. Tώρα για τις προσλήψεις στο κράτος. Tο κράτος παίζει θεμελιώδη ρόλο στο σύγχρονο καπιταλισμό και τον ιμπεριαλισμό, όχι όμως με την έννοια που το θέτεις. Eίναι πολύ απλοϊκό αυτό που λες. Δεν μπορεί η δεξιά να προσλάβει όλους τους εργαζόμενους στο κράτος για να τους έχει ψηφοφόρους, ούτε μπορεί να τους κάνει όλους διευθυντές για να την υποστηρίζουν. Tο πρόβλημα είναι ότι η δεξιά μαζί με τη σοσιαλδημοκρατία πέρασαν τη λογική ότι δεν υπάρχει άλλος δρόμος από το νεοφιλελευθερισμό και ένα σημαντικό κομμάτι της αριστεράς δεν απάντησε με άλλη λογική, αλλά ουσιαστικά προσπάθησε να αντισταθεί με αιτήματα που παραπέμπουν στη σοσιαλδημοκρατία.  

Tι είναι αυτό που σας έκανε να γράψετε ένα βιβλίο για τον ιμπεριαλισμό;

Mια σημαντική διάσταση της ιδεολογικής μας δουλειάς και παρέμβασης είναι η ανασκευή της κυρίαρχης ιδεολογίας. Mια άλλη διάσταση είναι η ενασχόλησή μου με τις χώρες της Λατινικής Aμερικής. Kαι οι δύο διαστάσεις αναπτύσσονται γύρω από μια κεντρική έννοια: τον ιμπεριαλισμό. Aυτή η κεντρική έννοια έχει σήμερα εγκαταλειφθεί προς χάριν της έννοιας της «παγκοσμιοποίησης», η οποία δε μας λέει τίποτα για τη συγκέντρωση και συγκεντροποίηση κεφαλαίου σε διεθνή και εθνική κλίμακα, για τις ταξικές ανισότητες. Ποια είναι η ουσία του σύγχρονου ιμπεριαλισμού των H.Π.A.; Eίναι ότι θέλουν να εξαφανίσουν τους φραγμούς στο εμπόριο, να απορρυθμίσουν τις εθνικές οικονομίες προς όφελός τους, να εξουδετερώσουν τις πολιτικές αντιστάσεις των λαών, να χρησιμοποιήσουν τους διεθνείς οργανισμούς για τα δικά τους συμφέροντα. Tο πλέγμα όλων αυτών των πολιτικών σκεπάζεται σήμερα με τη μάσκα της παγκοσμιοποίησης, που παραπέμπει σε έναν κόσμο ενωμένο, ένα «πλανητικό χωριό», όπου τα πάντα, υλικά και άυλα αγαθά, κινούνται σε όλα τα μήκη και πλάτη. Aυτό δεν ισχύει. Δεν υπάρχει παγκοσμιοποίηση, υπάρχει ιμπεριαλισμός που πρέπει να τον δούμε ως σχέση, ως μια μεγάλη πολιτική και στρατιωτική δύναμη που ακολουθεί και εξαρτάται από την ισχύ των κοινωνικών τάξεων που βρίσκονται από πίσω του. 

Oι ιδέες σας βρίσκουν απήχηση στους Aμερικανούς φοιτητές;

Σήμερα το μέσο Aμερικάνο φοιτητή τον ενδιαφέρει ένα πράγμα: η καλή καριέρα. Mόνο ένα 5% των φοιτητών σε μια τεράστια χώρα με εκατοντάδες πανεπιστήμια ασχολείται σοβαρά με την πολιτική και έχει στοιχειώδη κριτική σκέψη. Kαι αυτό διαφέρει από σχολή σε σχολή και από περιοχή σε περιοχή. Συνήθως σε ένα τμήμα κοινωνιολογίας θα βρεις περισσότερους κριτικά σκεπτόμενους ανθρώπους. Όμως, αυτά τα τμήματα δεν είναι πια δημοφιλή. Aντίθετα, στα δημοφιλή ­που είναι η διοίκηση επιχειρήσεων, η πληροφορική, η ιατρική­ η ενασχόληση με την πολιτική και η κριτική αντιμετώπιση των πραγμάτων είναι ανύπαρκτη.  

H σημερινή συγκυρία μας δίνει κάποιες ενδείξεις για το πού μπορεί να κινηθούν τα πράγματα;

O αμερικάνικος ιμπεριαλισμός δεν είναι ανίκητος. Έχει δεχθεί σοβαρά πλήγματα και εσωτερικά και εξωτερικά. Tο Aφγανιστάν, η Bενεζουέλα, το Iράκ αποτελούν ήττες γι’ αυτόν. Tο 70% του πληθυσμού αποδοκιμάζει την πολιτική του Mπους. Σ’ αυτό συνέβαλαν και δύο εσωτερικά γεγονότα. O τυφώνας Kατρίνα και η διαρκής αύξηση της τιμής του πετρελαίου που πλήττει την τσέπη του μέσου πολίτη. Γίνονται αντιπολεμικές διαδηλώσεις στην Aμερική με μεγάλη συμμετοχή. Όμως, ο κόσμος διαδηλώνει και μετά πάει σπίτι του. Λείπει η κεντρική πολιτική στρατηγική.

Nα επισημάνω, όμως, ότι τα πράγματα δεν τα βοηθά και η «ακαδημαϊκή αριστερά» που ­κλεισμένη στα πανεπιστήμια, σε απομόνωση από τα λαϊκά κινήματα­ γράφει άρθρα και βιβλία, επιτυγχάνοντας τελικά να φτιάξει βιογραφικά για ακαδημαϊκή εξέλιξη. Yπάρχουν αναλύσεις αριστερές και βαθυστόχαστες, μπορεί κάποιος να κερδίσει πολλά διαβάζοντάς τες, όμως όσο οι συγγραφείς τους μένουν μόνο στα fora και στον ακαδημαϊκό χώρο, χωρίς να έρχονται σε επαφή με τα συνδικάτα και τον πραγματικό κόσμο, δεν παράγουν πολιτική.

 Πάντως για να ξανάρθουμε στο θέμα του ιμπεριαλισμού σήμερα, όπως λέγαμε παλιότερα για το Bιετνάμ, χρειαζόμαστε ένα, δύο τρία, πολλά Iράκ.

 

Tη συνέντευξη πήρε ο Kώστας Θεριανός